روایتی از چاله آسانسور تا چاه اعتیاد در یک مستند

خبرگزاری تسنیم-امیر حسین مکاریانی؛ فیلم مستند «آسانسور» از آن دست آثاری است که با انتخاب سوژه ای متوسط، اما پرداختی خاص و خلاقانه، به خوبی در جشنواره سینما حقیقت دیده شد. داستان «محمد صابری»، کارتن خوابی که با الگو گرفتن از رابرت داونی جونیور، زندگی خود را از فاجعه به قهرمانی تغییر داده، در نگاه اول ممکن است تکراری به نظر برسد. اما مواجهه هنری رزاقی زاده با این موضوع، فیلم را به اثری فراتر از یک روایت ساده از آسیب های اجتماعی تبدیل می کند.

آنچه «آسانسور» را از آثار مشابه متمایز می کند، این است که مستندساز نه تنها به قصه اعتیاد و رهایی از آن می پردازد، بلکه یک روایت چندلایه از تلاش برای بازسازی هویت، ارتباط انسانی و امید ارائه می دهد. خلاقیت در اینجا نه فقط در روایت که در ساختار اثر نیز مشهود است. این فیلم، برخلاف بسیاری از مستندهای اجتماعی که به آسیب ها اشاره می کنند و مخاطب را با حس تلخی و یأس ترک می کنند، دست مخاطب را رها نمی کند. رزاقی زاده تا سال ها پس از شروع داستان با شخصیت همراه می ماند و این استمرار باعث می شود که «محمد صابری» نه یک قربانی آسیب، بلکه یک الگوی امیدبخش برای تماشاگر شود.

یکی از نقاط قوت «آسانسور»، استفاده هوشمندانه از فیلمبرداری برای به تصویر کشیدن تغییر طبقات اجتماعی است. از صحنه هایی که یک معتاد در خیابان ها سرگردان است تا سکانس هایی که او به عنوان بازیگر در سریال «یاغی» ایفای نقش می کند، دوربین نقش مهمی در انتقال حس صعود و پیشرفت او دارد. این استعاره با عنوان فیلم نیز به زیبایی همخوانی دارد: آسانسور، وسیله ای برای عبور از طبقات، همان طور که شخصیت اصلی از قعر به اوج می رسد.

مستندهای برگزیده تماشاگران «سینماحقیقت» را بشناسید

یکی دیگر از جنبه های جالب فیلم، خاستگاه داستان است. اینکه از دل یک سریال داستانی مانند «یاغی»، شخصیتی واقعی کشف شود و به یک مستند بدل شود، خود اقدامی خلاقانه در سینمای مستند ایران به شمار می رود. البته پیش از این تولید مستند از رویه ساخت فیلم یا یک سریال مرسوم بوده اما اینکه یکی از بازیگران فیلم، خود سوژه مستند باشد کمتر ساخته شده است. در ادامه چند نمونه از مستندهایی که از دل یک فیلم یا سریال بیرون آمده یا به نوعی به آن متصل شده است را ذکر می کنیم.

مستند «جنگ ستارگان: یادآوری امید» (The People vs. George Lucas)؛ این مستند از دل مجموعه فیلم های «جنگ ستارگان» شکل گرفته و به تأثیر فرهنگی این مجموعه و واکنش های طرفداران به تغییرات و نسخه های جدیدی که جورج لوکاس در آثار اصلی ایجاد کرد، می پردازد.

مستند «اقیانوس پشت دوربین» (Ocean Behind the Scenes)؛ مستندی که به پشت صحنه تولید فیلم معروف «تایتانیک» ساخته جیمز کامرون پرداخته است. این اثر از داستان تولید تا چالش های فنی و هنری این شاهکار سینمایی را پوشش می دهد.

مستند «فراتر از متیو مک کانهی» (Beyond Matthew McConaughey)؛ اگرچه این مستند مستقیماً از یک سریال یا فیلم بیرون نیامده، اما زندگی و تغییر مسیر شغلی متیو مک کانهی پس از فیلم های مهم او مثل «باشگاه خریداران دالاس» (Dallas Buyers Club) مورد بررسی قرار می گیرد.

مستند «نقاشی در تاریکی» (Painting with Darkness)؛ مستندی که به دنبال موفقیت فیلم «دختر گمشده» (Gone Girl) ساخته شد و بر شخصیت و روان شناسی شخصیت «امی دان» و تأثیر داستان های مشابه در واقعیت تمرکز کرد.

«زیستن در دنیای والاس و گرومیت» (Living in Wallace and Gromit’s World)؛ مستندی درباره جهان خلاقانه ای که برای ساخت سریال و فیلم های والاس و گرومیت طراحی شد و چگونگی تأثیر این شخصیت ها بر مخاطبان جهانی.

این رویکرد نشان می دهد که چگونه مرزهای میان مستند و داستانی می توانند محو شوند و به شکل گیری آثاری عمیق تر و تأثیرگذارتر منجر شوند. در نهایت، «آسانسور» نه فقط داستان یک فرد، بلکه نمادی از امید اجتماعی است. این فیلم با نمایش چالش های دشوار شخصیت اصلی در یافتن خانواده و تلاش برای تبدیل شدن به قهرمانی برای فرزندش، پیام روشنی از امکان تغییر و بازسازی هویت به مخاطب ارائه می دهد. رزاقی زاده با روایتی گرم و صمیمی، نشان می دهد که حتی در تاریک ترین لحظات زندگی، امید می تواند راهگشا باشد.

«آسانسور» با پرداخت خلاقانه و نگاه انسانی اش، از یک سوژه ساده به مستندی تأثیرگذار تبدیل شده است. این اثر، نمونه ای الهام بخش از قدرت سینمای مستند در روایت تغییر و امید است.

انتهای پیام/